Çocuklarda ve ergenlerde tanınan bir dizi Covid-19 ilişkili semptom için yeni bir isim tanımlanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri bu hastalığa Çocuklarda Çok Sistemli İnflamatuar Sendrom veya “MIS-C” adını vermiştir.

MIS-C semptomları arasında deri döküntüleri, ayak parmaklarında ve parmaklarda kızarma, nefes darlığı, ateş, ishal kas ağrıları ve yorgunluk sayılabilir. Semptomlar düzenli olarak hastalığın seyrinde ortaya çıkar.

İlk enfeksiyonu takiben sadece hafif semptomları olan ve daha sonra tamamen iyileşme gösteren genç insanlar, birkaç hafta sonra bazen MIS-C semptomlarını yaşarlar. Kalp yetmezliği gibi hayatı tehdit eden semptomlar ani ve beklenmedik bir başlangıca sahip olabilir ve acil yaşam desteği gerektirir.

Başlangıçta, altta yatan ciddi hastalıkları olanlar hariç, küçük çocukların büyük ölçüde etkilenmediği veya SARS-CoV-2 enfeksiyonundan sonra sadece hafif semptomlar yaşadıkları düşünülmüştür. Bu tablo, çocuklarda ve ergenlerde geç başlayan hayatı tehdit eden hastalığın gerçekleşmesiyle hızla değişmektedir. MIS-C’nin hala enfeksiyonun nadir bir sonucu olduğuna inanılmaktadır. Bu, gençlerde çocuklarda hastalığın uzun vadeli etkileri hakkında daha fazla bilgi sahibi olduğumuz için durum böyle olabilir veya olmayabilir.

‘Multisystem’ terimi, vücuttaki birçok organın dahil olabileceğini kabul eder. Etkilenen organ sistemleri kişiden kişiye değişir. Tek bir kişide sadece bir veya daha fazla organ etkilenebilir. Etkilenen organlar arasında kalp, böbrek, akciğer, deri, kan, kan damarlarının yanı sıra gastrointestinal ve sinir sistemleri bulunur.

İnflamatuar adı, birçoğunun altta yatan bir neden olduğuna, organların ve spesifik dokuların iltihaplanmasına yol açtığını yansıtır. Hastalığın bir özelliği, kandaki genel inflamasyon belirteçlerinin yükselmesidir. Kırmızı ayak parmakları ve parmaklar da kan damarlarının iltihaplanmasını yansıtabilir.

Sendrom, nedeni kesin olarak bilinmeyen çeşitli belirti ve semptomları tanımlamak için kullanılan bir kelimedir. Sendrom terimi aslında tam uymamaktadır. Çünkü birincil neden Covid-19’a neden olan SARS-CoV-2 enfeksiyonudur.

MIS-C deki “C”, çocuk anlamına gelir. Semptomların toplanması çoğunlukla genç ve 15 yaş ve altındaki ergenlerde gözlenmiştir. 30 yaşına kadar genç yetişkinlerde benzer bir dizi geç başlangıçlı semptomlar gözlenmiştir.

Yetişkinlerin ilk iyileşmeyi geçtikten haftalarca Covid ile ilişkili semptomları yaşamaya devam etmesi nadir değildir. Ateş ve hatta sürekli virüs tespiti de dahil olmak üzere karmaşık bir dizi semptomla nüksetme kaydedilmiştir.

Okul çağındaki çocukların ve ergenlerin de ciddi ve yaşamı tehdit edici sonuçlara maruz kalabileceklerinin farkına varılması, bazılarının yeni enfeksiyonlar devam ederse bazılarının yaz kampları açma ve okulları yeniden açma bilgeliğini yeniden değerlendirmesine neden olmaktadır.

Salgın bir yıldan daha az bir zamandır sürmesine rağmen, hem kısa hem de uzun vadede basit bir pnömoniden çok daha karmaşık olduğunu öğrenmeye başlıyoruz. Herhangi bir yaşta enfeksiyonun bir vücut üzerindeki tam etkisini henüz anlamadık.

Çocukları Etkileyen Nadir, COVID-İlişkili İnflamatuar Hastalık

Yeni koronavirüs hala çok az sayıda çocuğu etkiliyor, ancak yeni raporlar ABD ve Avrupa’nın bazı bölümlerindeki bazı pediatrik vakalarda ciddi semptomları açıklıyor.

Çocuklar çoğunlukla ciddi COVID-19 komplikasyonlarından kurtulmuş gibi görünmektedir. Ancak şimdi, yeni raporlar, yeni koronavirüs ile bağlantılı nadir ve potansiyel olarak ölümcül bir inflamatuar hastalığın az sayıda çocuğu etkilediğini göstermektedir.

Pediatrik çok sistemli inflamatuarsendrom (PMIS) adı verilen vakalar, ABD ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde bildirilmiştir ve bazı çocuklar organ yetmezliği yaşamaktadır. New York’ta en az üç ölüm bildirildi.

Uzmanlar, PMIS’li çocuklarda virüsün bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesini ve vücutta yaygın inflamasyona neden olabileceğinden şüpheleniyor.

Semptomlar

• Dört veya daha fazla gün süren yüksek ateş
• Döküntü, çok kırmızı gözler, karın ağrısı ve ellerde veya ayaklarda cilt soyulmasını içerir.
• Durum, benzer belirti ve semptomlara sahip olan ve ciddi formlarda kalp hasarına neden olabilecek kan damarlarının genişlemesine yol açabilen Kawasaki hastalığı adı verilen nadir bir çocukluk hastalığına benzemektedir.

Hastalık, genellikle beş yaşın altındaki çocuklarda görülen çocukluk hastalığına benzerliği nedeniyle “Kawasaki benzeri” olarak tanımlanmıştır.

Ancak erken tedavi genellikle ciddi kalp problemlerini önler ve çoğu çocuk Kawasaki hastalığından uzun süreli sağlık sorunları yaşamaz. Uzmanlar bu vakalarla ilgili, “Bu durum çok nadirdir” diye ekliyor.

COVID-19, çok az sayıda çocuğu etkiliyor ve daha azı ciddi bir şekilde hastalanıyor veya bu inflamatuarsendromu yaşıyor. Ebeveynler bunu ciddiye almalı ve eğer çocukları bu semptomlardan herhangi birini gösteriyorsa hemen bakım almalıdır.

COVID-19 çocuklarda ne kadar yaygındır?

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre, ABD’de onaylanmış COVID-19 vakalarının sadece % 2’si 18 yaşın altındaki insanlar arasındadır.

Kontrol Merkezi uzmanları, düşük sayının çocukların virüse karşı daha dirençli olması veya hastalanmamaları nedeniyle belirsiz olduğu anlamına geliyor. Yaygın testler yapılmazsa, uzmanlar kaç çocuğun daha etkilendiğini de doğrulayamazlar.

COVID-19 çocukları nasıl etkiler?

Virüsün çocuklarda nasıl davrandığı konusunda yaşlı hastalara kıyasla farklılıkları açıklamaya devam ediyor. Grip gibi yaygın solunum yolu virüsleri söz konusu olduğunda, çok genç (ve çok yaşlı) daha ciddi şekilde etkilenme eğilimindedir. Ama SARS-CoV-2’de durum böyle değil.

Şimdiye kadar yapılan küçük çalışmalar, çocukların yaklaşık% 90’ının hafif ila orta şiddette semptomlar yaşadığını veya hiç semptom göstermediğini göstermektedir.

Uzmanlar, “Genel olarak, sağlıklı çocuklar bu hastalık ile yetişkinlerden çok daha iyi görünüyor” diyor.

COVID-19 Sırasında Tıbbi Bakım Almak

Gelişmekte olan bir bağışıklık sistemi: Bağışıklık sistemi aşırı tepki verdiğinde virüs ciddi hastalığa neden olur, bu da akciğerlerde ve vücutta iltihaplanmaya neden olur.

Çocukların bağışıklık sistemleri hala “öğreniyor” oldukları için, virüse karşı agresif tepki göstermeleri daha az olasıdır.

Koronavirüsmaruziyeti

COVID-19 öncesi koronavirüsler yıllardır bulunmaktadır ve sıklıkla çocuklar arasında dolaşmaktadır. Son zamanlarda başka tipte bir koronavirüs ile hasta olan çocukların çapraz koruma sağlayan antikorları olabilir. Tekrarlanan viralmaruziyet, çocuğun bağışıklık sistemini virüsle savaşmaya daha iyi hazırlayabilir.

Anjiyotensin dönüştürücü enzim 2 (ACE2) reseptörü

Uzmanlar, koronavirüsün ACE2 adı verilen bir anahtar reseptöre bağlanarak hücrelere girebileceğine inanmaktadır. Bazı çalışmalar, çocuklarda bu reseptörün potansiyel olarak daha az olduğunu göstermiştir.

Çocuklar COVID-19 için ne sıklıkla hastaneye yatırılır?

Yatış gerektiren pediatrik COVID-19 vakalarının% 7-21’sini ve YBÜ bakımına ihtiyaç duyan% 1-2’sini bulmuştur.

Pediatrik yoğun bakım ünitelerine kabul edilen çocukların çoğunda mevcut bilgilere göre kanser, obezite veya diyabet gibi altta yatan başka bir sağlık problemleri vardı.

Bu yeni durum “Kawasaki benzeri” olarak tanımlandı. Kawasaki hastalığı nedir?

Kawasaki hastalığı erken çocukluk döneminde daha önce herhangi bir belirti göstermeden ortaya çıkan edinilmiş bir kalp rahatsızlığıdır. Hastalık, ABD’de beş yaşın altındaki 100.000 çocuktan dokuz ila 19’unu etkileyen nadirdir. Japonya’da ve Asyalı-Amerikan popülasyonları arasında daha sık teşhis edilir.

Vücuttaki kan damarlarının duvarlarında şişmeye neden olur. En ciddi risk, kalbe kan ve besin maddeleri sağlayan ve organ yetmezliğine yol açabilen koroner arterlerin iltihaplanmasını içerir.

COVID bağlamının dışında bile Kawasaki hastalığının etrafında pek çok bilinmeyen vardır. Kawasaki için hastalık süreci tam olarak anlaşılamamıştır, ancak genetik veya çevresel faktörlerle birlikte bir virüs veya enfeksiyon tarafından tetiklenebileceği teorileri vardır.

Ebeveynler ve sağlayıcılar hangi işaretleri aramalıdır?

• Semptomlar uzun süreli ateş (dört veya daha fazla gün)
• Çok kırmızı gözler
• Vücuda yayılan döküntü
• Avuç içlerinde ve ayak tabanlarında kızarma veya soyulma, karın ağrısı, kusma veya ishal

Nasıl tedavi edilir?

Kawasaki hastalığının standart tedavisi, kan donörlerinden alınan antikorların bir karışımı olan intravenözimmünoglobulini içerir. Aspirin ve kan incelticiler, inflamatuar süreç meydana geldikten sonra koroner arter problemleri riskini de azaltabilir.

Aynı stratejiler benzer semptomlar yaşayan çocuklar için de kullanılmaktadır.

Erken ve uygun tıbbi bakım ile Kawasaki hastalığı tedavi edilebilir ve çoğu çocuk ciddi problemler olmadan iyileşir. Ama onu erken tanımlamamız şart. COVID-19 ile ilgili bu yeni inflamatuar durum için de aynı yaklaşımı düşünmeliyiz.

Kawasaki hastalığını benzer semptomlara neden olan diğer çocukluk hastalıklarından ayırt etmek zor olabilir. Kesin kan testleri yoktur, ancak belirtileri açıklamaya uyan çocuklar vücuttaki iltihap belirtileri açısından izlenmelidir.

Konjenital kalp hastalığı olanlar gibi bazı çocuklar daha yüksek risk altında mıdır?

Altta yatan bir sağlık durumu veya immün yetmezliği olan çocuklar – kemoterapi görmüş olanlar gibi – genellikle COVID-19’dan kaynaklanan ciddi hastalık riski daha yüksektir.

Ancak şu ana kadar uzmanlar, görünüşte sağlıklı görünen az sayıda çocukta virüsün PMIS’yi nasıl veya neden tetikleyebileceği hakkında çok az bilgi olduğunu söylüyor.

Bununla birlikte, en ağır risk kalp yetmezliği olduğundan, konjenital kalp hastalığı olan çocukların ailelerinin ilgili semptomlar için ekstra uyanık olması gerektiğini söylüyor.

Durumun en ciddi komplikasyonukardiyovasküler çöküş gibi görünüyor diyor.

Kronik rahatsızlığı olan herhangi bir pediyatrik hasta, edinilmiş herhangi bir enfeksiyon için daha fazla risk altındadır.

Ebeveynler ve sağlayıcılar çocukları sağlıklı tutmak için ne yapmalıdır?

• Ebeveynlerin uygun el yıkamayı (ılık su ve sabun kullanarak en az 20 saniye) dahil olmak üzere yüzünüze, burnunuza, gözlerinize veya ağzınıza dokunmamalarını
• Sosyal mesafeleri korumalarını, gerekmedikçe dışarıya çıkmayı engellemeleri gerekmektedir
• CDC (CentersforDisease Control andPrevention) , market gibi bir yere gitmek zorunda kalırlarsa topluluk üyelerinin maskeleri kesinlikle takmasını tavsiye etti
• Buna ek olarak, Rutin çocuk sağlığı bakımı COVID’den gerçekten etkilendi.

Çocuğunuzun hiçbir sağlık ihtiyacını atlamadan, her semptomu ve günü gelmiş kontrolü eksiksiz takip etmeye devam edin.  Gösterilen vakaların sıklığı düşük görünmekle birlikte devamlı araştırmaya muhtaç olduğunu da belirtmek gerekir. Bu gibi durumlarda bize düşen, paniğe kapılmadan gerekli önlemleri ve hızlı aksiyonları alabilmektir. Sevdiklerinizin sağlığını,  bilim ve araştırmalar ışığında atacağınız adımlarla kontrol etmek elinizde!

Çocuk Hastalıkları Uzmanı

Doktor Emre Karayel